Rondje Grote Nederlanders

HEILIGERLEE, ADOLF VAN NASSAU

Beste Adolf van Nassau,

Een echt bekende Nederlander ben je niet geworden. Dat héb je met beroemde broers. Ze pakken alle aandacht. Al op zijn 11e kreeg broer Willem het prinsdom Orange in de schoot geworpen. Toen ging hij ineens als Willem van Oranje door het leven. Jij hield het gewoon bij van Nassau. Overigens gebruiken wij, landgenoten uit de 21 eeuw, niet graag de naam Adolf. Want de 20e eeuw heeft jou een naamgenoot bezorgd die de naam voor eeuwen heeft besmet met volkerenmoord en andere verachtelijke wreedheid. Wij zouden vreemd opkijken van een kaartje met daarop het nieuws van de geboorte van een kleine Adolf.

Jouw noodlot heeft je een plaats in ons collectieve geheugen bezorgd. De geschiedenis houdt niet van zachte inslapers. Moord en doodslag beklijven. Was het trouwens broederliefde die je naar het slagveld voerde? Want die eerste slagen met de Spanjaarden waren wel broertjesdingen. Willem zat op het thuishonk als de grote regisseur. Lodewijk, jouw op één na oudste broer, leidde het opstandelingenleger. Dat deed hij samen met jou, de jonge graaf Adolf. Wij kunnen ons dit nauwelijks voorstellen. Tegenwoordig is een beetje leider nauwelijks achter zijn bureau weg te slaan, laat staan dat hij op een paard kruipt om in het verre Groningen op leven en dood te gaan knokken met een oppermachtige vijand. Ik zeg Groningen, want zo heet tegenwoordig het voorheen Friese gebied waarin Heiligerlee ligt.

Heiligerlee. Of all places. Laat mij om te beginnen dit zeggen: gefeliciteerd, jullie hebben gewonnen. Je hebt tijdens de strijd vast wel gemerkt dat het slimme plan van Lodewijk goed uitpakte. Maar op een of ander manier kwam jij in het kamp van de vijand terecht. Dat is wat de meeste historici beweren. Maar er wordt heel wat af gespeculeerd over het verleden, hoor. Hoe dan ook, je sneuvelde in de strijd. Eervol, daar niet van. Maar wel sneu voor een jongeman van 28. Wij noemen dit tegenwoordig een overwinningsnederlaag. Maar die oorlog met de Spanjaarden duurde hierna nog, schrik niet, tachtig jaar. Hij begon met de overwinning in Heiligerlee. Dat is overigens, onder ons gezegd, wel een beetje doorgestoken kaart. Een land laat een oorlog nou eenmaal niet graag beginnen met een nederlaag. Al eerder in 1568 zijn we bij Oosterweel (bij Antwerpen) door de Spanjaarden in de pan gehakt. Die slag hebben we maar buiten onze tachtigjarige oorlog gehouden. Want ook op papier is een goed begin het halve werk.

Nu sta ik oog in oog met jou. Je zit hier in Heiligerlee levensgroot op een sokkel, stervend in het gezelschap van de Nederlandse maagd en de Nederlandse leeuw. Maar goed dat we symboliek hebben, want het echte slagveldsterven gaat met minder fijn gezelschap gepaard. Er staat trouwens vlakbij jouw beeld een oude populier met een omtrek van 5 meter. Hedendaagse Nederlanders doen een moord voor zo'n plek op de camping. Achter jou begint een beleefroute. Beleven is in. Zelfs een veldslag willen we in retrospectief herbeleven. Probeer het maar niet te begrijpen.

Een paar honderd meter verderop is een klein maar fijn museum. De mensen fietsen graag, vandaag de dag. Je kunt hier in de buurt een mooi tochtje maken. Bijvoorbeeld naar De Blauwe Stad. Dat gebied is ook een overwinningsnederlaag. Het prachtige recreatiegebied kwam er, maar de huizenverkoop werd een drama. Fietsers vinden dat niet erg.

Winschoten, Heiligerlee, Midwolda, Finsterwolde, Beerta, Blauwestad, Reiderswolde, Winschoten. 

Startpunt 94 is dichtbij station Winschoten. Fiets vanaf het station in oostelijke richting over de Stationsweg en ga aan het einde linksaf naar de Wilhelminasingel. Knooppunt 94 is op de eerstvolgende rotonde. Kort voor het hiernavolgende knooppunt (93) is het monument voor graaf Adolf. Al eerder in Heiligerlee kom je het kleine, maar fijne museum over de Slag bij Heiligerlee tegen. Voor het overige is het een prachtige, waterrijke, rustgevende route.

KP 94, 93, 04, 13, 57, 10, 12, 14, 19, 18, 15, 56, 74, 95, 94

De fietstocht is 37 km.