Rondje Grote Nederlanders

UTRECHT. WIM SONNEVELD

Beste Wim Sonneveld,

Toen ik als jongen van tien bij de winkel van een oom en tante in Friesland logeerde, mocht ik mee briefjes ophalen en boodschappen wegbrengen. Dat ging toen, halverwege de jaren 60, al met de auto. Maar jij fietste rond 1930 vanaf de kruidenierswinkel van je vader, met een mand voorop, door Utrecht en riep dan vanaf je fiets naar een open raam op tweehoog: 'Sonneveld, mevrouw!'. Het moet al een beetje geklonken hebben als 'meneer Sonneberg' van 'de kroketten', je bekendste verhaal, in je eerste one man-show in 1964. Toen had je al de nodige avonturen achter de rug.

Zo had je al snel door dat je voor een beetje ohlala niet in Lombok moest zijn. Op je 19e ging je naar Amsterdam en overtuigde je de grote Louis Davids met een auditie. Maar je wilde niet onder zijn juk, toch? Want de samenwerking duurde maar kort. Amper 20 jaar was je al met vriend Huub Janssen in het Parijse Montparnasse shows aan 't ontwikkelen. Het was de opstap naar de cabaretshows in het Leidsepleintheater, waar je het publiek in de oorlog entree 'naar draagkracht' liet betalen. Je omringde je met talenten zoals Conny Stuart, Kees Brusse, Albert Mol. De talenten wilde graag met je in zee. Hella Haasse ging voor je schrijven. Een paar jaar later nam Annie M.G. Schmidt het van haar over. Wat had je geluk met je schrijvers! Want in de jaren '50 doken nog meer talenten op: Michel van der Plas, Guus Vleugel en Friso Wiegersma. Wat een rijkdom, Wim.

Wanneer had je trouwens door dat Friso Wiegersma iedere keer opnieuw in de zaal zat bij jouw shows in 1947? Hij zat er acht keer! Een zeer geslaagde veroveringsactie. Friso werd jouw grote liefde, al sprak je nooit over je seksuele geaardheid. Dat was niet gek, toen. Maar terugkijkend denken we dat je ook bang was de vrouwen te verliezen. Ze waren gek op je! Je liet Huub Janssen maar een beetje bungelen nadat Friso Wiegersma in je leven was gekomen. Was het hondentrouw aan je eerste, grote vriend? Maar werd jouw 'marriage à trois' dan geen leugen om bestwil? Hoe dan ook, Friso Wiegersma mocht eerst wat met decors doen, maar je vroeg hem op een zeker moment een liedtekst te schrijven. Je vermoedde dat hij dat wel kon. Het werd 'Nikkelen Nelis', een van je grootste hits. Je had mét een levenspartner ook een groot schrijftalent aan je gebonden.

En talenten had je nodig toen je aan je grootste werken begon: de one man-shows. Hiermee schaarde je je bij de Grote Drie: bij Toon Hermans en Wim Kan. Je eerste one man-show Een avond met Wim Sonneveld (1964) was verpletterend. Met Harry Bannink haalde je een grootheid binnen. Wij zien hem nu als de grootste componist op het gebied van lichte muziek van de 20e eeuw. Ga maar na: Nikkelen Nelis, Tearoom Tango, Margootje, het zijn Bannink-liedjes die nog altijd in ons collectieve geheugen zitten. Je tweede show (1966) bracht je allergrootste hit: Het Dorp. Friso Wiegersma schreef het lied over zijn geboortedorp Deurne. Je was aanvankelijk niet zo'n voorstander van dit lied, hebben we begrepen. Pas toen de melodie van Jean Ferrat (La Montagne) in beeld kwam, ging je overstag. Terecht. Jouw 'Het Dorp' behoort tot de klassiekers en wordt door reclamemakers ingezet wanneer nostalgie en chauvinisme aanjagers kunnen zijn van verkoopcijfers.

In 2004 heb ik een muziekgroep opgericht met de naam 'Margootje'. Is dat vanwege dat liedje van Wim Sonneveld? vragen ze me vaak. Ik schreef onder meer een arrangement van Lieveling, dat lied van Friso dat je niet durfde op te nemen in je 3e one man show. Zouden de vrouwen dit lied wel pikken? In het lied wordt een echtgenote hardvochtig afgeserveerd. Je nam het risico. Met jouw stem, met jouw vertelkunst, met jouw charme, pikten ze alles.

Maar wat was je ongedurig. Steeds weer wat nieuws. Je maakte een film (Willem Parel) en vierde daarna, in de jaren 50, in Hollywood successen als filmacteur. Heimwee bracht je weer thuis. Je kreeg je eigen show op de BBC en maakte een uitstapje naar de musical, My Fair Lady. Je kreeg ook in Nederland een eigen tv-show en praatte jezelf via Annie M.G. Schmidt in Ja zuster Nee zuster. Je zult, terugkijkend, vermoedelijk ook zelf de drie one man-shows wel als je artistieke hoogtepunten beschouwen. Al leek je na deze drie shows alweer verveeld. Je nieuwe uitdaging, de speelfilm Op de Hollandse Tour, deed je reputatie geen goed. De reacties maakten je somber. Je had ook geen zin meer in shows en wilde een hotel in je geliefde Frankrijk beginnen. De hartaanval in je auto leek eerst nog een wake up-call. Maar in het ziekenhuis kwam de fatale nummer twee. Het land sidderde. Je was nog lang niet klaar, Wim. Maar aan de andere kant: jouw lyrische stem klinkt nog steeds. Als een klok die niet stil staat.

Wim Sonneveld 1917-1974 Beeldhouwer: Johan Jorna

Maarssen, de Vecht, Utrecht, Blauwkapel, de Ruigenhoekse polder, Westbroek, de Maarsseveense Plassen, de twee molens van Oud-Zuilen, Maarssen.

Vanaf Maarssen gaat de route zuidwaarts voor een groot deel langs de Vecht. Bij knooppunt 26 (Utrecht-Lombok) gaat u nog niet richting KP 31 maar rechtdoor, met een bocht naar links. Daarna de eerste weg links (Kanaalstraat) en verderop bij stoplichten rechtsaf de J.P. Coenstraat in. Aan het eind van de J.P. Coenstraat staat links het beeld van Wim Sonneveld (Nikkelen Nelis). U bent er in 5 minuten. Daarna weer terug naar knooppunt 26 en de route vervolgen. U fietst een stukje door het centrum, maar komt al gauw weer in het groen, waaronder de prachtige Ruigenhoekse polder.

KP 46, 53, 15, 26, 31, 28, 90, 91, 05, 32, 48, 47, 62, 45, 46

De tocht is 35 kilometer.